Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) 25 lutego 2021 r. wydał wyrok (sprawa C‑658/19 Komisja Europejska przeciwko Królestwu Hiszpanii), w którym zobowiązał Królestwo Hiszpanii do zapłaty na rzecz Komisji Europejskiej (KE) kar – ryczałtowej i okresowej – w związku z brakiem implementacji do krajowego porządku prawnego przepisów tzw. dyrektywy policyjnej. Kwoty są znaczne – 15 000 000 euro (około 67 760 000 złotych) jednorazowego ryczałtu oraz 89 000 euro (około 402 000 złotych) dodatkowej kary za każdy dzień opóźnienia, aż do usunięcia uchybień. To pierwszy wyrok w historii, w którym TSUE zdecydował się nałożyć jednocześnie obydwie te sankcje.

Hiszpania ukarana za brak przepisów krajowych

KE skarży Hiszpanię

Postępowanie przed TSUE zostało zainicjowane przez KE w trybie art. 258 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). W ocenie KE Hiszpania uchybiła zobowiązaniom wynikającym z tzw. dyrektywy policyjnej (Dyrektywa nr 2016/680), tj. nie przyjęła w porządku krajowym przepisów implementujących tę dyrektywę, ani nie przekazała KE stosownych informacji w tym zakresie, a miała na to czas do 6 maja 2018 r.

Zgodnie z ustaleniami TSUE, w lipcu 2018 r. KE wezwała Hiszpanię do przekazania informacji o środkach przyjętych w celu transpozycji dyrektywy do krajowego porządku prawnego. Wobec braku odpowiedzi, KE wydała opinię w tej sprawie (art. 258 ust. 1 TSUE), zobowiązując Hiszpanię do podjęcia niezbędnych kroków w terminie dwóch miesięcy. W marcu 2019 r. Hiszpania poinformowała KE, że procedura ustawodawcza mająca na celu wdrożenie przepisów tzw. dyrektywy policyjnej jest w toku i powinna zakończyć się do końca marca 2019 r. Tak się jednak nie stało.

Hiszpania się tłumaczy

Z wyroku TSUE wynika, że Hiszpania nie negowała swoich uchybień. Opóźnienie we wdrożeniu tzw. dyrektywy policyjnej usprawiedliwiała wyjątkowymi okolicznościami instytucjonalnymi, które miały wpływ na działania rządu i parlamentu w tej sprawie. Wśród nich wskazywała m.in. na kwestię tymczasowego wówczas charakteru hiszpańskiego rządu, który nie posiadał większości i zajmował się jedynie bieżącymi sprawami, w założeniu do czasu utworzenia nowego gabinetu. W ocenie ukaranego państwa, okoliczności te powinny mieć szczególne znaczenie przy ocenie proporcjonalności kar finansowych zaproponowanych przez KE w skardze.

TSUE stwierdza naruszenie

TSUE stwierdził w wyroku (wyrok z 25 lutego br.), że Hiszpania uchybiła zobowiązaniom państwa członkowskiego, nałożonym prawem unijnym. W jego ocenie, bezsporne jest, że ukarane państwo nie przyjęło środków niezbędnych do zapewnienia transpozycji tzw. dyrektywy policyjnej do porządku krajowego, ani nie poinformowało o nich KE w wyznaczonym terminie, tj. do 25 marca 2019 r.

W ocenie TSUE, zastosowanie w niniejszej sprawie kary okresowej (obok jednorazowego ryczałtu) zmobilizuje Hiszpanię do dokonania transpozycji tzw. dyrektywy policyjnej do porządku krajowego w jak najkrótszym czasie. Zastosowanie takiej sankcji ma bowiem rację bytu – jak wskazuje TSUE – w przypadku, gdy stan naruszenia prawa unijnego trwa w momencie oceny przez unijny sąd okoliczności stanu faktycznego sprawy. Tak też było w niniejszym postępowaniu. TSUE podkreślił jednak, że finalnie kara okresowa powinna zostać nałożona jedynie w zakresie, w jakim uchybienie będzie trwało nadal w dniu ogłoszenia wyroku.

Przestroga na przyszłość

TSUE podkreślił w wyroku, że zastosowanie surowego środka odstraszającego, jakim są kary – okresowa i ryczałt, powinny stanowić przestrogę dla innych państw członkowskich przed podobnymi naruszeniami, które niewątpliwie wpływają na skuteczność prawa UE. Oceniając wagę i czas trwania uchybień Hiszpanii w tej sprawie, TSUE uznał, że zarówno zastosowane sankcję, jak i ich wysokość są odpowiednie i proporcjonalne.