Jakie rozwiązania wprowadza ustawa dotycząca ochrony sygnalistów?

Czego może dotyczyć zgłaszane naruszenie?

Zgodnie z art. 3 projektowanej ustawy zgłoszenie może dotyczyć naruszenia prawa, które jest działaniem lub zaniechaniem niezgodnym z prawem lub ma ono na celu obejście prawa dotyczącego:

• zamówień publicznych,
• usług, produktów i rynków finansowych;
• zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu;
• bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami;
• bezpieczeństwa transportu;
• ochrony środowiska;
• ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego;
• bezpieczeństwa żywności i pasz;
• zdrowia i dobrostanu zwierząt;
• zdrowia publicznego;
• ochrony konsumentów;
• ochrony prywatności i danych osobowych;
• bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych;
• interesów finansowych Unii Europejskiej;
• rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, w tym zasad konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych.

Kto może dokonać zgłoszenia?

W art. 4 projektu ustawy wskazano krąg osób, które mogą zasygnalizować nieprawidłowości, który został ograniczony do osób fizycznych, które uzyskały informację o naruszeniu prawa w kontekście związanym z pracą, w tym chodzi o:

• pracownika, także w przypadku, gdy stosunek pracy już ustał,
• osobę ubiegającą się o zatrudnienie, która uzyskała informację o naruszeniu prawa w procesie rekrutacji lub negocjacji poprzedzających zawarcie umowy,
• osobę świadczącą pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej,
• przedsiębiorcę,
• akcjonariusza lub wspólnika,
• członka organu osoby prawnej,
• osobę świadczącą pracę pod nadzorem i kierownictwem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej,
• stażystę.

Sygnaliści idą drogą wdrożenia RODO?

Sposoby przekazania informacji o naruszeniu

Jednym ze sposobów przekazania informacji jest zgłoszenie wewnętrzne, czyli przekazanie informacji o naruszeniu prawa pracodawcy. Do tego niezbędna jest procedura, która musi funkcjonować u pracodawców, którzy zatrudniają co najmniej 50 pracowników. W przypadku pracodawców wykonujących działalność w zakresie usług, produktów i rynków finansowych oraz zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa transportu i ochrony środowiska niezależnie od liczby pracowników mają oni obowiązek utworzenie procedury zgłoszenia wewnętrznego.

Kolejnym ze sposobów jest zgłoszenie zewnętrzne polegające na przekazaniu informacji o naruszeniu prawa organowi publicznemu lub organowi centralnemu. Organem centralnym zgodnie z projektem ustawy zostanie wyznaczony Rzecznik Praw Obywatelskich. Organem publicznym jest organ administracji publicznej, który ustanowił procedurę przyjmowania zgłoszeń zewnętrznych o naruszeniach prawa w dziedzinie należącej do zakresu działania tego organu. Np. w zakresie ochrony konsumentów i konkurencji właściwym będzie Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Niezależnie czy wcześniej dokonaliśmy zgłoszenia wewnętrznego można dokonać zgłoszenia zewnętrznego. Są to zatem niezależne kanały.

Jeszcze jeden sposób to ujawnienie publiczne czyli podanie informacji o naruszeniu prawa do wiadomości publicznej. Jednak z niego można skorzystać jeżeli:

• dokonano zgłoszenia wewnętrznego, a następnie zgłoszenia zewnętrznego i ani pracodawca ani organ publiczny nie podejmą odpowiednich działań następczych lub nie przekażą osobie zgłaszającej informacji zwrotnej w ustalonych terminach na przekazanie informacji zwrotnej lub
• dokonano jedynie zgłoszenia zewnętrznego i w ustalonym terminie na przekazanie informacji zwrotnej organ publiczny nie podejmie odpowiednich działań następczych lub nie przekaże zgłaszającemu informacji zwrotnej.

Dyrektywa o ochronie sygnalistów – przedmiot, zakres, praktyczne problemy

Konkluzja

Projekt nowej ustawy wprowadza rozwiązania, które do tej pory w polskim systemie prawnym obowiązywały jedynie częściowo w wybranych sektorach. Teraz będziemy mieli kompleksowe rozwiązania, dzięki którym możliwe będzie zabezpieczenie interesów organizacji (nie mówimy tu o złośliwych i nieuzasadnionych zgłoszeniach) nie tylko przez pracowników najwyższego szczebla, ale przez każdego kto chce działać dla jej dobra.