Rygorystyczna interpretacja przepisów nie pozwala na samodzielne badanie stanu trzeźwości pracowników przez pracodawców. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) podjęło prace analityczne i zwróciło się do Przewodniczącego Rady Dialogu Społecznego z prośbą o uwzględnienie tego problemu w pracach Rady.
Gdzie jesteśmy
Na łamach GDPR.pl prezentowaliśmy już krytyczne stanowisko [1] wobec opinii Prezesa UODO popartej przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej [2] wskazującej na brak możliwości samodzielnego badania alkomatem pracowników przez pracodawców. W opinii organu podkreślono, iż zasady, na jakich można przeprowadzić badanie trzeźwości pracownika określa art. 17 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
Zgodnie z interpretacją urzędów stan trzeźwości pracowników można więc sprawdzać, ale tylko wtedy, gdy łącznie są spełnione dwa warunki:
- badanie odbywa się na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej lub pracownika, co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że spożywał alkohol w czasie pracy lub stawił się do niej w stanie po użyciu alkoholu,
- badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego (np. policja), zaś zabiegu pobrania krwi dokonuje osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe, co ma zapewnić wiarygodność wyniku badania.
Redakcja portalu wystąpiła więc do MRPiPS z zapytaniem o informacje w tej kwestii, tj. w szczególności czy resortowi znana jest skala problemu i skutki braku możliwości przeprowadzania samodzielnych kontroli lub rzeczywista skala pomocy udzielanej przez uprawnione służby pracodawcom, czy znane są jakiekolwiek działania legislacyjne w tym obszarze lub planowane kontrole czy działania sprawdzające?
Z informacji uzyskanych przez redakcję wynika bowiem, iż wstrzymanie przeprowadzania regularnych badań alkomatem w niektórych zakładach pracy skutkowało kilkukrotnym zwiększeniem liczby przypadków stawienia się pracowników do pracy pod wpływem alkoholu, a rygorystyczna interpretacja przepisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi stanowi realną barierę w walce z takim zagrożeniem.
Co na to resort?
Wydział Prasowy Ministerstwa wskazał, że w istocie „pozostawanie przez pracownika w czasie pracy pod wpływem alkoholu powoduje zakłócenie funkcjonowania jego organizmu, które w konsekwencji może stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia nie tylko samego pracownika, ale również innych osób” – z czym trudno polemizować. Dalej przypomniano, że to właśnie ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi zawiera regulację, zgodnie z którą kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona mają obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy (art. 17 ust. 1 ww. ustawy).
Ministerstwo poinformowało jednocześnie, że nie dysponuje niestety danymi, które pozwalałyby na określenie skali problemu stawiania się przez pracowników do pracy po użyciu alkoholu bądź spożywania przez nich alkoholu w czasie pracy. Niemniej jednak do resortu docierają informacje od części pracodawców wskazujące na potrzebę przeprowadzania samodzielnej, prewencyjnej kontroli trzeźwości pracowników.
Co może pracodawca?
Odnosząc się do możliwości przeprowadzania przez organy powołane do ochrony porządku publicznego kontroli trzeźwości pracowników w „zakładach wysokiego ryzyka” wskazano, że kwestię tę reguluje art. 17 ust. 3 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Zgodnie z tym przepisem na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej, a także na żądanie pracownika niedopuszczonego do pracy, w odniesieniu do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy, badanie stanu trzeźwości przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego. Ustęp ten powinien być jednak interpretowany przy uwzględnieniu całej treści ww. art. 17. Taka wykładnia ust. 3 tego przepisu prowadzi natomiast do wniosku, że do przedmiotowego badania przeprowadzonego przez organ uprawniony do ochrony porządku publicznego może dojść, gdy zaistnieje uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy.
Resort nie wskazał przy tym przesłanek „uzasadnionego podejrzenia” pozostawiając te ocenę eksperckiemu oku (?) pracodawcy.
Ciąg dalszy nastąpi
Z uzyskanych informacji wynika ponadto, że w związku z wystąpieniami zainteresowanych podmiotów, w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zostały podjęte prace analityczne nad kwestią możliwości uregulowania przeprowadzania przez pracodawców prewencyjnej i incydentalnej kontroli trzeźwości pracowników.
Nadto z uwagi na złożoność problemu oraz konieczność wyważenia dobra pracowników, interesów pracodawców i bezpieczeństwa publicznego, MRPiPS zwróciło się do Przewodniczącego Rady Dialogu Społecznego z prośbą o objęcie przedmiotowego zagadnienia porządkiem obrad właściwych zespołów Rady.
Pracodawcom pozostaje jedynie śledzić tempo prac analitycznych i legislacyjnych.
