Czym są piaskownice regulacyjne?
W wielu dynamicznie rozwijających się branżach, legislacja nie nadąża za wprowadzanymi przez przedsiębiorców innowacjami. Nowe rozwiązania i oryginalne modele prowadzenia działalności mogą wykraczać poza ramy regulacji, narażając swojego twórcę na konsekwencje prawne. Jest to szczególnie niebezpieczne w branżach silnie regulowanych, jak energetyka czy usługi finansowe. Idea piaskownicy regulacyjnej ma na celu zapobieżenie popadnięciu tych branż w stagnację – zakłada ona stworzenie bezpiecznego, kontrolowanego środowiska prawnego, w którym firmy (przeważnie startupy) zostają zwolnione z części wymogów i regulacji, żeby móc wprowadzać i testować nowatorskie rozwiązania. W Polsce piaskownice regulacyjne funkcjonują m.in. w obszarze technologii finansowych.
Piaskownice regulacyjne w AI Act
Uchwalony w tym roku AI Act, unijne rozporządzenie mające regulować kwestie sztucznej inteligencji, nakłada na każde państwo członkowskie obowiązek stworzenia co najmniej jednej piaskownicy regulacyjnej z zakresu sztucznej inteligencji lub udziału w piaskownicy organizowanej przez inne państwo, a zatem najprawdopodobniej w najbliższym czasie w Polsce powstanie taka piaskownica. Prawodawca unijny objaśnia, że miałaby ona polegać na umożliwieniu producentowi innowacyjnej AI testowanie jej w czasie rzeczywistym, pod nadzorem stosownych organów i przez ograniczony czas. Zasady na jakich funkcjonować mają te mechanizmy w najbliższym czasie mają zostać doprecyzowane przez akty wykonawcze Komisji Europejskiej. Można zatem spodziewać się, że ich działania będą mocno ujednolicone na poziomie unijnym.
Niekontrolowane wykorzystywanie narzędzi AI rodzi poważne ryzyko wycieku danych
Piaskownice regulacyjne, a ochrona danych osobowych
Przepisy AI Act pozostają w zgodności z przepisami o ochronie danych osobowych (w szczególności RODO), aczkolwiek rozporządzenie wprowadza jedno, nowe uregulowanie explicite odnoszące się do kwestii ochrony danych. W ramach piaskownic możliwe będzie wykorzystywanie danych zebranych w innych celach do trenowania i rozwoju AI, o ile AI to jest rozwijane w celu ochrony istotnego interesu publicznego. Ponadto AI Act wymaga dla takiego przetwarzania spełnienia restrykcyjnych wymogów bezpieczeństwa danych, obejmujących m.in. gwarancję usunięcia danych, gdy przestaną być potrzebne.
Jak zostanie wdrożony AI Act?
Ministerstwo cyfryzacji rozpoczęło już prace nad ustawą o systemach sztucznej inteligencji, która ma dostosować polski system prawny do obowiązków nałożonych przez AI Act. Ustawa ma przede wszystkim powołać Komisję Rozwoju i Bezpieczeństwa Sztucznej Inteligencji – organ nadzorczy odpowiedzialny za realizację celów rozporządzenia. Komisja ta będzie nadzorować i organizować działalność piaskownic regulacyjnych, które powstaną w Polsce.
Źródła:
https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-systemach-sztucznej-inteligencji
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=OJ:L_202401689
