Zagłębiając się w tematykę RODO nie sposób nie natknąć się na hasło „dane osobowe zwykłe”, a także szczególne kategorie danych. Na czym tak naprawdę polega ten podział, co to są dane osobowe zwykłe i szczególne kategorie danych, jakie mają znaczenie na gruncie RODO?
Dane osobowe
Dane osobowe to według definicji z RODO „informacje o zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej („osobie, której dane dotyczą”); możliwa do zidentyfikowania osoba fizyczna to osoba, którą można bezpośrednio lub pośrednio zidentyfikować, w szczególności na podstawie identyfikatora takiego jak imię i nazwisko, numer identyfikacyjny, dane o lokalizacji, identyfikator internetowy lub jeden bądź kilka szczególnych czynników określających fizyczną, fizjologiczną, genetyczną, psychiczną, ekonomiczną, kulturową lub społeczną tożsamość osoby fizycznej”.
Dane osobowe zwykłe i szczególne kategorie danych
Mimo że podział danych na dane osobowe zwykłe i szczególne kategorie danych nie został w RODO nazwany wprost, to w tekście rozporządzenia doszło do rozróżnienia tych kategorii ,szczególnie pod względem ich ochrony. Dane osobowe zwykłe (choć takiego określenia nie znajdziemy w RODO) to w zasadzie te dane, które nie zaliczają się do zamkniętego katalogu danych szczególnej kategorii, a co za tym idzie nie podlegają szczególnej ochronie. Do danych zwykłych można zaliczyć m.in. numer PESEL, imię i nazwisko czy adres zamieszkania.
W artykule 9 RODO możemy znaleźć enumeratywnie wymienione szczególne kategorie danych. Są to:
- dane osobowe ujawniające pochodzenie rasowe lub etniczne,
- dane osobowe ujawniające poglądy polityczne,
- dane osobowe ujawniające przekonania religijne lub światopoglądowe,
- dane osobowe ujawniające przynależność do związków zawodowych,
- dane genetyczne, dane biometryczne przetwarzane w celu jednoznacznego zidentyfikowania osoby fizycznej,
- dane dotyczących zdrowia, seksualności lub orientacji seksualnej.
Ochrona szczególnych kategorii danych
Zgodnie z RODO danych traktowanych jako „szczególne kategorie danych osobowych” nie można przetwarzać. Wydaje się to zrozumiałe ze względu na rodzaj informacji, które zawierają. Przetwarzanie tak wrażliwych danych mogłoby bowiem doprowadzić do dyskryminacji i naruszenia praw człowieka. W artykule 9 pkt 2 u. 1 RODO przewidziano jednak pewne wyjątki od zakazu przetwarzania szczególnych kategorii danych.
Są to sytuacje, gdy:
- Osoba, której dane dotyczą, wyraziła wyraźną zgodę na przetwarzanie tych danych osobowych w jednym lub kilku konkretnych celach, chyba że prawo Unii lub prawo państwa członkowskiego przewidują, iż osoba, której dane dotyczą, nie może uchylić zakazu.
- Przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązków i wykonywania szczególnych praw przez administratora lub osobę, której dane dotyczą, w dziedzinie prawa pracy, zabezpieczenia społecznego i ochrony socjalnej, o ile jest to dozwolone prawem Unii lub prawem państwa członkowskiego, lub porozumieniem zbiorowym na mocy prawa państwa członkowskiego przewidującymi odpowiednie zabezpieczenia praw podstawowych i interesów osoby, której dane dotyczą.
- Przetwarzanie jest niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej, a osoba, której dane dotyczą, jest fizycznie lub prawnie niezdolna do wyrażenia zgody.
- Przetwarzania dokonuje się w ramach uprawnionej działalności prowadzonej z zachowaniem odpowiednich zabezpieczeń przez fundację, stowarzyszenie lub inny niezarobkowy podmiot o celach politycznych, światopoglądowych, religijnych lub związkowych, pod warunkiem że przetwarzanie dotyczy wyłącznie członków lub byłych członków tego podmiotu lub osób utrzymujących z nim stałe kontakty w związku z jego celami oraz że dane osobowe nie są ujawniane poza tym podmiotem bez zgody osób, których dane dotyczą.
- Przetwarzanie dotyczy danych osobowych w sposób oczywisty upublicznionych przez osobę, której dane dotyczą.
- Przetwarzanie jest niezbędne do ustalenia, dochodzenia lub obrony roszczeń lub w ramach sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez sądy.
- Przetwarzanie jest niezbędne ze względów związanych z ważnym interesem publicznym, na podstawie prawa Unii lub prawa państwa członkowskiego, które są proporcjonalne do wyznaczonego celu, nie naruszają istoty prawa do ochrony danych i przewidują odpowiednie i konkretne środki ochrony praw podstawowych i interesów osoby, której dane dotyczą.
- Przetwarzanie jest niezbędne do celów profilaktyki zdrowotnej lub medycyny pracy, do oceny zdolności pracownika do pracy, diagnozy medycznej, zapewnienia opieki zdrowotnej lub zabezpieczenia społecznego, leczenia lub zarządzania systemami i usługami opieki zdrowotnej lub zabezpieczenia społecznego na podstawie prawa Unii lub prawa państwa członkowskiego lub zgodnie z umową z pracownikiem służby zdrowia i z zastrzeżeniem warunków i zabezpieczeń, o których mowa w ust. 3.
- Przetwarzanie jest niezbędne ze względów związanych z interesem publicznym w dziedzinie zdrowia publicznego, takich jak ochrona przed poważnymi transgranicznymi zagrożeniami zdrowotnymi lub zapewnienie wysokich standardów jakości i bezpieczeństwa opieki zdrowotnej oraz produktów leczniczych lub wyrobów medycznych, na podstawie prawa Unii lub prawa państwa członkowskiego, które przewidują odpowiednie, konkretne środki ochrony praw i wolności osób, których dane dotyczą, w szczególności tajemnicę zawodową.
- Przetwarzanie jest niezbędne do celów archiwalnych w interesie publicznym, do celów badań naukowych lub historycznych lub do celów statystycznych zgodnie z art. 89 ust. 1, na podstawie prawa Unii lub prawa państwa członkowskiego, które są proporcjonalne do wyznaczonego celu, nie naruszają istoty prawa do ochrony danych i przewidują odpowiednie, konkretne środki ochrony praw podstawowych i interesów osoby, której dane dotyczą.
Autorką artykułu jest Zuzanna Osiej
