Edi Rama, premier Albanii, poinformował, że resort zamówień publicznych zostanie objęty przez narzędzie AI „Diella”. Diella dotychczas była wykorzystywana do obsługi e-Albania, rządowej platformy zapewniającej cyfrowy dostęp do różnego rodzaju usług publicznych. Według premiera, powierzenie obowiązków ministerialnych sztucznej inteligencji pozwoli na likwidację korupcji związanej z przetargami publicznymi. Podkreśla się jednak, że jest to decyzja o charakterze symbolicznym, ponieważ zgodnie z konstytucją Albanii minister w rządzie musi być obywatelem w pełni władz umysłowych i posiadać co najmniej 18 lat.
AI w administracji rządowej
Rządy na całym świecie starają się wykorzystywać AI do usprawnienia procesów administracyjnych i rozwiązywania problemów związanych z zarządzaniem państwem. Warto zwrócić uwagę chociażby na zastosowanie AI do zabezpieczania tajnych informacji przez brytyjskie ministerstwo obrony, czy też prowadzone w Estonii pilotażowe programy związane z wykorzystaniem AI w wymiarze sprawiedliwości. Jednak prawdopodobnie najbardziej radykalne rozwiązanie zostało wprowadzone przez Albanię, która – jako pierwsze państwo na świecie – powołała ministra AI.
Diella
Diella (alb. Promień słońca), to narzędzie sztucznej inteligencji wykorzystywane dotychczas do obsługi platformy e-Albania, rządowego serwisu o charakterze zbliżonym do mObywatela. Według planów premiera Albanii, Diella będzie teraz pełniła również funkcję ministra do spraw zamówień publicznych. Zdaniem Ediego Ramy, główną korzyścią odniesioną z nieformalnego powołania Dielli na to stanowisko, będzie zmniejszenie korupcji występującej podczas przetargów. Mimo że Albania ma ogromne problemy z korupcją i prawdopodobnie jest jednym z najbardziej skorumpowanych państw w Europie, premier Rama liczy, że oddanie zamówień publicznych pod kontrolę Dielli, to pierwszy krok na drodze do całkowitej likwidacji korupcji i nieprawidłowości związanych z wydatkowaniem środków publicznych.
Minister AI budzi kontrowersje
Powołanie Dielli na ministra budzi jednak kontrowersje. BBC zwraca uwagę, że ruch ten ma raczej wymiar symboliczny i wizerunkowy, gdyż albańska konstytucja pozwala pełnić urząd ministra wyłącznie obywatelom powyżej osiemnastego roku życia. Na ten sam przepis zwraca uwagę albańska opozycja, wskazując, że działania premiera Ramy są niekonstytucyjne i „komiczne”.
Niektórzy komentatorzy podchodzą jednak do sprawy z optymizmem. Minimalizacja korupcji, jest jednym z najważniejszych zadań, które stoją przed rządem w Tiranie, jeśli Albania zamierza stać się członkiem Unii Europejskiej. Wielu ekspertów od zwalczania korupcji uważa, że istnieje ogromny potencjał dla zastosowania AI w tym obszarze. W ich ocenie Diella, odpowiednio wykorzystana, może okazać się przełomowym rozwiązaniem.
Nie jest jeszcze jasne na czym dokładnie będzie polegało sprawowanie funkcji ministra przez Diellę. Edi Rama poinformował, że na pewno będzie miała prawo do zatrudniania osób, jednak prócz tego, nie wiadomo wiele na temat tego jak szeroki zakres swobody będzie miało to narzędzie AI. Sprawa jest tym bardziej niejasna, że, jak mówią komentatorzy, Edi Rama w swojej polityce często miesza reformy z teatrum. Tym samym, trudno póki co określić na ile Diella rzeczywiście „będzie ministrem”, a na ile całe posunięcie ma symboliczny charakter.
Warto również zwrócić uwagę, że w przypadku dołączenia Albanii do Unii Europejskiej, legalizacja wykorzystania narzędzia Deilla w planowanym zakresie może stanowić duże wyzwanie w kontekście zapewnienia zgodności z przepisami RODO i rozporządzenia w sprawie sztucznej inteligencji (AI Act).
Źródła:
https://www.bbc.com/news/articles/cm2znzgwj3xo
https://www.politico.eu/article/albania-apppoints-worlds-first-virtual-minister-edi-rama-diella/
