Przez Internet można uzyskać dostęp do wielu rozmaitych rejestrów i zbiorów danych osobowych. Począwszy od rejestrów typu KRS i CEIDG, przez księgi wieczyste, po oświadczenia majątkowe. W publicznych rejestrach zgromadzonych jest bardzo dużo danych osobowych każdego z nas. Wiele z tych rejestrów jest publicznie dostępnych, a dostęp do danych całkowicie jawny albo ograniczony w sposób wyłącznie iluzoryczny. Nieograniczony dostęp do danych zgromadzonych w publicznych rejestrach może jednak budzić pewne obawy. Dobrym przykładem są elektroniczne księgi wieczyste. Znając jedynie nr księgi wieczystej, możliwy jest dostęp do szeregu danych osobowych, w tym nr PESEL, czy też informacji dotyczących sytuacji finansowej właściciela. Problem polega na tym, że w sieci funkcjonuje dużo podmiotów, które za określoną opłatą mogą udostępnić nr księgi wieczystej danej nieruchomości.
Publiczny (i legalny) dostęp do danych
W ostatnich czasach wycieki danych to zjawisko tak masowe i częste, że prawdopodobnie dane każdego z nas prędzej czy później zostaną dotknięte wyciekiem danych. Niestety, dane wykradzione wskutek ataków hackerskich zazwyczaj kontynuują swój żywot w Internecie, zwykle będąc przedmiotem nielegalnego obrotu, np. w tzw. darknecie. Świadomość takich zjawisk jest na tyle powszechna i silna, że często – pamiętając o naszych danych, które zostały ujawnione nielegalnie – zapominamy o tym ile naszych danych znajduje się w Internecie w sposób całkowicie legalny. Trudno wskazać kogoś kto nie figurowałby w co najmniej jednym państwowym rejestrze, do którego dostęp jest jawny. Jakkolwiek funkcjonowanie większości z tych systemów nie budzi wątpliwości, to istnieją też bazy danych, które takie wątpliwości mogą budzić. Najlepszym przykładem są elektroniczne księgi wieczyste.
Elektroniczne Księgi Wieczyste
Elektroniczne księgi wieczyste (EKW) to system informatyczny pozwalający sprawdzić treść księgi wieczystej każdej osobie znającej jej numer. Działanie tego systemu, budzi w ostatnim czasie spore wątpliwości natury prawnej. Wgląd do ksiąg wieczystych w postaci fizycznej wymaga posiadania interesu prawnego. Uzyskując dostęp do księgi w wersji elektronicznej, przedstawienie takiego interesu nie jest jednak wymagane. Podnoszone są zatem głosy, że EKW nadmiernie ułatwia dostęp do danych, w szczególności w świetle tego, jak szerokie spektrum danych znajduje się w księgach wieczystych.
Szkolenie o naruszeniach i e-book)
Problem staje się jeszcze poważniejszy, gdy weźmie się pod uwagę, działalność licznych serwisów, pozwalających ustalić numer księgi wieczystej na podstawie innych danych – zwykle jest to adres nieruchomości. Dziennik Gazeta Prawna przestrzega jednak przed działalnością serwisów, którym wystarczy imię i nazwisko. Uzyskawszy takie dane, serwis, za opłatą, udostępni klientowi numery ksiąg wieczystych powiązanych z nieruchomościami należącymi do wskazanej osoby. W konsekwencji, każda osoba, za skromną opłatą, może uzyskać (niekoniecznie legalnie) dostęp do naprawdę szerokiego spektrum danych dowolnej osoby figurującej w dowolnej księdze wieczystej.
Niedawny spór sądowy między Prezesem Urzędu Ochrony Danych Osobowych a Głównym Geodetą Kraju zakończył się orzeczeniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, w którym sąd ten potwierdził, że numer księgi wieczystej jest daną osobową. Rzuca to cień wątpliwości na legalność działania tego typu serwisów.
Czy coś się zmieni?
Wyrok zapadły w powyższej sprawie, otworzył szeroką dyskusję na temat jawności ksiąg wieczystych. Środowiska związane z ochroną danych wskazują na konieczność likwidacji nieprawidłowości, z kolei cywiliści przestrzegają, że utrudnienie dostępu do ksiąg wieczystych, może całkowicie pozbawić sensu ich istnienie.
7 lat obowiązywania RODO i 7 grzechów głównych ochrony danych
Zmiany zaproponowane przez Ministra Sprawiedliwości mają przede wszystkim utrudnić scraping danych z ksiąg wieczystych przez boty. Jeśli planowane zmiany zostaną wprowadzone, zakończy się „otwarty” dostęp do wyszukiwarki – konieczne będzie zalogowanie się i potwierdzenie tożsamości z wykorzystaniem środka identyfikacji elektronicznej. Zdaniem pomysłodawców rozwiązania, ograniczy ono niekontrolowany dostęp do danych zawartych w księgach wieczystych, przy jednoczesnym utrzymaniu zasady jawności tych ksiąg.
Źródła:
https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/D5CB785EF1
https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/zmiany-w-dostepie-do-ksiag-wieczystych
