Spór wokół Geoportalu2 nie maleje. Aplikacja ta – stworzona i prowadzona przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii – umożliwia przeglądanie i wyszukiwanie określonych danych dotyczących nieruchomości. W założeniu wydaje się ona bardzo pomocna. W praktyce budzi jednak duże wątpliwości co do zgodności z przepisami o ochronie danych osobowych, w tym w szczególności w zakresie udostępnienia numerów ksiąg wieczystych określonych nieruchomości (o Geportalu2 pisaliśmy TUTAJ: https://gdpr.pl/aktualnosci/geoportal-pod-lupa-uodo).
W sprawę zaangażował się Urząd Ochrony Danych Osobowych (UODO). Głos zabrał także Główny Geodeta Kraju (GGK).
Interwencja UODO
6 kwietnia br. Prezes UODO wydał postanowienie, mocą którego zobowiązał Głównego Geodetę Kraju do ograniczenia przetwarzania danych osobowych w zakresie numerów ksiąg wieczystych oraz ich publikacji na portalu Geoportal2, do czasu wydania decyzji administracyjnej kończącej postępowanie w sprawie. Skorzystanie przez Prezesa UODO z tego instrumentu prawnego związane jest z kontrolą przeprowadzoną przez UODO w marcu br., która wykazała brak podstawy prawnej legalizującej udostępnianie numerów ksiąg wieczystych na Geoportalu2 (szerzej na ten temat pisaliśmy TUTAJ: https://gdpr.pl/aktualnosci/zakaz-publikacji-numeru-ksiag-wieczystych-na-portalu-internetowym-geoportal2).
Stanowisko GGK
Główny Geodeta Kraju poinformował na swojej stronie internetowej, że zamierza zaskarżyć postanowienie Prezesa UODO. W jego ocenie numery ksiąg wieczystych (podobnie jak numery rejestracyjne samochodów) nie są danymi o osobach, ale oznaczeniami rzeczy. Powołał się przy tym dodatkowo na ugruntowane już orzecznictwo sądów administracyjnych, zgodnie z którym każdy ma prawo pozyskać informację o numerze księgi wieczystej prowadzonej dla danej nieruchomości bez konieczności wykazywania interesu prawnego. Pomijając aspekt dostępności (każdy ma prawo dostępu do numeru księgi wieczystej), zdaniem GGK jeśli sądy przyjmują liberalną koncepcję co do numerów rejestracyjnych, to przy księgach wieczystych sytuacja jest analogiczna.
Z obowiązujących przepisów prawa wynika – zdaniem GGK – że numer księgi wieczystej różni się od danych osobowych właściciela nieruchomości (takich jak imię i nazwisko, imiona rodziców, PESEL czy adres zamieszkania). O ile numery ksiąg wieczystych są jawne i dostępne bez ograniczeń, o tyle dane osobowe udostępniane są tylko na wniosek. GGK stanął na stanowisku, że Prezes UODO nie ma tym samym uprawnień do wydawania jakichkolwiek postanowień lub decyzji dotyczących numerów ksiąg wieczystych.
Co ciekawe, GGK podkreślił również, że w ramach swojej działalności nie zbiera on samodzielnie ani nie publikuje numerów ksiąg wieczystych. Informacje te – niezbędne do wiarygodnego ustalenia aktualnego stanu prawnego danej nieruchomości – przechowywane są w starostwach powiatowych w Ewidencji Gruntów i Budynków. Zatem to starostowie – w ocenie GGK – decydują o tym, jaki zakres danych udostępnić w serwisie Geoportal2 i czy do tych danych zaliczyć numer księgi wieczystej.
GGK zwrócił także uwagę, że Prezes Urzędu powinien raczej podjąć interwencję u podmiotów, które komercyjnie przetwarzają dane z ksiąg wieczystych i za odpłatnością udostępniają je swoim klientom.
Jesteśmy bardzo ciekawi jak zakończy się ten spór oraz jakie rozstrzygnięcia podejmie UODO w tej sprawie. Naszym zdaniem publiczne udostępnienie numerów ksiąg wieczystych nieruchomości za pośrednictwem Geoportalu2 może rodzić liczne zagrożenia. Każdy ma możliwość w dowolnej chwili wyszukać na mapie dowolną nieruchomość, a następnie uzyskać dostęp do księgi wieczystej bez uprzedniego posiadania jej numeru. Dostęp do treści księgi wieczystej umożliwia pozyskanie szeregu danych osobowych o właścicielu, współwłaścicielu, czy też o innych osobach mających określone prawa względem nieruchomości, w tym imiona, nazwiska, czy też nr PESEL. Co więcej, z treści księgi wieczystej można pozyskać informacje na temat kondycji finansowej właściciela działki, a w tym na temat hipoteki, czy też innych obciążeń finansowych nieruchomości. Takie dane mogą być bezcenne dla licznych podmiotów, w tym np. dla przedsiębiorców udzielających kredytów i pożyczek. Potencjalne zagrożenia są więc znaczne. Z drugiej strony należy jednak wziąć pod uwagę obowiązującą od lat w prawie cywilnym zasadę jawności formalnej ksiąg wieczystych, zgodnie z którą dane zawarte w księdze wieczystej są jawne, a osoby nabywające nieruchomość nie mogą się zasłaniać nieznajomością treści księgi wieczystej, co stanowi przejaw ochrony obrotu gospodarczego.
Mamy więc niewątpliwie starcie dwóch równie istotnych wartości – prawa do prywatności oraz bezpieczeństwa obrotu. Do sądów administracyjnych orzekających w sprawie niewątpliwie będzie należało zadanie ustalenia, której z tych wartości należy w tym przypadku przyznać prymat.